سالمندان وانواع  خدمات توانبخشی

انتخاب :دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه

سالمند کیست ؟

 به فردی اطلاق می شود که بیش از 60 سال سن داشته و به علت عوارض افزایش سن و تغییرات فیزیولوژیک نیاز به مراقبت و توانبخشی دارد.از نظر سنی سه گروه سالمند جوان (70-60)، میانسال (80-71) و پیر (81سال به بالا) وجود دارد. همچنین از نظر میزان وابستگی به سه گروه سالمند مستقل، نیمه مستقل و وابسته تقسیم می شوند.

توانبخشی: مجموعه ای است که اقداماتی هدفمند را ، در جهت قادرسازی شخص معلول، به منظور دست یابی به سطح نهایی توانایی و عملکرد جسمی، حسی، ذهنی روانی، اجتماعی و حفظ این توانایی ها انجام می دهد.

خدمات توانبخشی برای سالمندان:
1. مراقبت های پزشکی و پرستاری: به منظور کاهش عوارض ناشی از سالمندی، پیشگیری از ابتلا به بیماریهای دوران سالمندی ، درمان بیماریهای موجود.
2. توانبخشی: مشتمل بر توانبخشی پزشکی، اجتماعی، حرفه ای و آموزشی: به منظور افزایش توانایی سالمندان در مقابله با عوارض سالمندی، سازگاری بیشتر با محیط ، حفظ حداکثر استقلال سالمند.

الف) توانبخشی پزشکی: خدمات پزشکی ، فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، بینایی سنجی ، پرستاری، در جهت ارتقاء کیفیت زندگی سالمند به صورت تیمی.
ب) توانبخشی حرفه ای: کشف وتقویت توانمندیهای حرفه ای سالمندان در جهت ارتقاء عملکرد ذهنی و جسمی و اجتماعی آنان
ج) توانبخشی اجتماعی: خدمات مددکاری جهت افزایش سازگاری اجتماعی و حل مشکلات اجتماعی
د) توانبخشی آموزشی: ارائه اصول زندگی سالم برای سالمندان مانند مراقبتهای شخصی، پیشگیری از عوارض سالمندی، پرهیز از رفتارهای پرخطر، تغذیه سالم و هنر درمانی به افراد سالمند و خانواده های آنها.

خدمات فوق در قالب 4 نوع مرکز در سازمان بهزیستی به سالمندان ارائه میگردد:
1. مراکز توانبخشی ، مراقبتی و نگهداری شبانه روزی سالمندان: ارائه خدمات مراقبتی ، توانبخشی شامل خدمات پزشکی ،فیزیوتراپی ،کاردرمانی ،گفتاردرمانی در تمام ساعات شبانه روز به سالمندان. تعداد مراکز فعال در سطح استان تهران به صورت واگذار شده و غیر دولتی 64 است.
2. مراکز توانبخشی و آموزشی روزانه سالمندان: خدمات آموزشی و توانبخشی پزشکی و اجتماعی و حرفه ای در پاره ای از اوقات روز.یک مرکز فعال در سطح استان وجود دارد.
3. مرکز خدمات توانبخشی و مراقبتی سالمندان در منزل: ارائه خدمات مراقبتی و توانبخشی شامل خدمات پزشکی ،فیزیوتراپی ،کاردرمانی ،گفتاردرمانی و مشاوره روانشناسی و مددکاری اجتماعی به سالمندان واجد شرایط در منزل بصورت روزانه یا شبانه روزی. تعداد مراکز فعال استان تهران10 مرکز است.
4. مرکز جامع خدمات توانبخشی سالمندان : ارائه خدمات توانبخشی شامل خدمات پزشکی ،فیزیوتراپی ،کاردرمانی ،گفتاردرمانی و مشاوره روانشناسی و مددکاری اجتماعی به سالمندان در منزل به انضمام حداقل یکی از دو مرکز روزانه یا شبانه روزی. 4 مرکز در سطح استان با این نوع خدمت فعالیت می کند.
هر یک از مراکز فوق با کسب مجوز از سازمان بهزیستی و توسط اشخاص حقیقی یاحقوقی تأسیس شده و تحت نظارت این سازمان خدمات خود را ارائه می نمایند.

در دفتر سالمندان دو طرح به شرح زیر اجرا می شود:
طرح توانمندسازی سالمندان در شبکه شهری و روستایی: این طرح به منظور آموزش شیوه زندگی سالم در تمامی ابعاد و سازگاری سالمند با دوران سالمندی و نهایتاً دستیابی سالمند به یک زندگی سالم و موفق تدوین و ارائه گردیده است.

طرح توانبخشی مبتنی برجامعه (CBR):
با توجه به اینکه اجرای برنامه های توانبخشی با رویکرد مشارکتی و حضور فعال معلول و خانواده وی در برنامه های توانبخشی و مبتنی برجامعه بودن برنامه ها، اثربخشی آنها را تکمیل می نماید، مشارکت فرد معلول، خانواده و جامعه محلی و ملی یکی از اصول مهم در توانبخشی معلولین می باشد. همچنین با توجه به نقش مهم و مؤثر آموزش همگانی در تمامی سطوح توانبخشی و افزایش اطلاع رسانی و آگاه سازی فرد معلول ، خانواده و جامعه (دولتهای محلی و منطقه ای و ملی و سازمانهای غیردولتی ، متخصصین و …) در درمان و توانبخشی گروههای مختلف معلولین ، می توان به این نتیجه دست یافت که دستیابی امل به اهداف والای توانبخشی میسر نیست مگر در سوای اجرای توانبخشی مبتنی بر جامعه که یکی از رویکردهای نوین و در حال اجرا در تمامی برنامه های توانبخشی می باشد.